संघीयताको बारेमा कुरा गर्दा भारतमा संघीयताको कस्तो दशा छ भने एक राज्यका नागरिकले आफ्नो योग्यताअनुसार भारतको अर्को राज्यमा जागिर खान नै पाउँदैन, भारतमा उही राज्यको नागरिक हुनुपर्छ । त्यस्तै कुनै राज्यका नागरिकले आफ्नो जग्गा बेच्न चाह्यो भने त्यही राज्यका नागरिकहरुले मात्र किन्न पाउँछन् अर्को राज्यका नागरिकले जग्गा किन्न नै पाउँदैन । सरकारी सेवामा जागिर खान पनि त्यही राज्यको नागरिकले मात्र जागिर खान पाउँछ । जतिसुकै योग्यता हासिल गरेको भए तापनि अर्को राज्यका नागरिकले अर्को राज्यमा जागिर खान पाउँदैन । जस्तै आसामको नागरिकले बिहार वा बंगाल वा अर्को राज्यमा जग्गा किनबेच गर्न पाउँदैन र जागिर खान पनि पाउँदैन । अब नेपालमा पनि भारतको सिको गरेर त्यस्ता रोगहरु सल्केर नेपाल अधिराज्यका नेपाली नागरिकहरुको स्वतन्त्रतामाथि हनन् हुन सक्छ ।

$